EVROPSKI SUD ODBACIO „NEZAKONIT“ SKY: Mora da se poštuje domaći zakon i obavijesti nadležne država

Evropski sud pravde odbacio je korišćenje kao dokaza u krivičnim sudskim postupcima “nezakonito dobijenih razgovora sa šifrovanih mreža Encrochat i SKY”, izvještavaju evropski i regionalni mediji.

U odluci suda se navodi da bi on jedino mogao da se kroisti kada se prvo ispoštuje domaći zakon, zakon države u kojoj se sudi i pod uslovom da je ta zemlja obavještena o preduzimanju mjera kojima se poruke presreću u odnosu na njene građane. Berlinski sud u Njemačkoj se 19. oktobra 2022. godine obratio Evropskom sudu pravde da pojasni kako treba da postupa sa razgovorima Encrochat i SKY  šifrovanih mreža, piše portal Vox news.al.

– Sud saopštava odluku u predmetu C-670/22 kojom se utvrđuje da transkripti koje je dobio francuski pravosudni organ predstavljaju „presretanje telekomunikacija“ – dio je pomenute odluke.

Ova odluka ESP je u vezi sa zahtjevom Suda u Berlinu (Njemačka), o nekim pitanjima primjene u različitim zemljama EU, transkripata presretanja komunikacija platforme Encrochat koji su sprovedeni. od strane francuskih vlasti preko tehničkog uređaja koji se infiltrirao u komunikacioni saobraćaj zasnovan na Internetu.

Vladimir Galjak, advokat iz Beograda kaže za „Novosti“ da prema njego0vom mišljenju   koji jednim dijelom obrađuje i citirana presuda, sky komunikacija ne može se koristiti kao dokaz u krivičnim postupcima u Srbiji iz dva razloga.

– Prvi je taj što naše procesno zakonodavstvo ne poznaje kao posebnu dokaznu radnju upad u računarski sistem na koji način su predmetne poruke pribavljene od strane francuskih istražnih organa i ovakav nacin pribavljanja dokaza kod nas predstavlja krivicno djelo. Drugi razlog je što su ove poruke pribavljene u postupku masovnog nadzora nad 70.000 telefona sa sky aplikacijom i ovakvi dokazi pribavljeni masovnim nadzorom ni kod a nas ,a ni nigde u Evropi ne mogu se koristiti kao dokaz već eventualno kao operativni podatak – pojasnio je advokat Galjak.

Inače u pomenutoj  Odluci, Sud, iako potvrđuje princip međusobnog priznavanja sudskih odluka zemalja članica, nazivajući ovaj princip „kamenom temeljcem“ pravosudne saradnje u krivičnim predmetima, zahtjeva da  dokazi koje je uputio francuski sud sa Evropski nalog za krivičnu istragu, će biti verifikovan od strane pravosudnih organa drugih država ako su pribavljeni u skladu sa postupkom predviđenim domaćim zakonodavstvom i ako su u skladu sa principima prava dotične države, piše Voxnews.

Italijasnki portal dirittoegiustizia.it navodi da je intervenišući u kontekstu nekih krivičnih postupaka koji se vode u Njemačkoj za nezakonitu trgovinu drogom putem EncroChat šifrovane telekomunikacione usluge, Evropski sud pravde razjasnio uslove predviđene direktivom koja se odnosi na Evropski nalog za krivične istrage u vezi sa prenosom i upotrebom dokaza..

Konkretno, u presudi podnijetoj 30. aprila 2024. u vezi sa predmetom C-670/22 (ECLI:EU:C:2024:372) je pojašnjeno da evropski nalog za istragu koji ima za cilj da dobije prenos dokaza koje je već prikupila druga država članica može, pod određenim uslovima donosi javni tužilac. Njegovo izdavanje ne zahtjeva poštovanje uslova koji se primenjuju na prikupljanje dokaza u državi izdavanja.

Međutim, mora postojati mogućnost naknadnog sudskog preispitivanja poštovanja osnovnih prava subjekata podataka. Štaviše, mjera presretanja koju je sprovela država članica na teritoriji druge države članice mora biti odmah obavještena toj državi. Sudija mora, pod određenim uslovima, isključiti prikupljene dokaze ako lice o kome je riječ nije u mogućnosti da izvrši svoja zapažanja o njima.

U presudi se takođe precizira da se „mjera povezana sa infiltracijom terminalne opreme, koja ima za cilj da izvuče podatke koji se odnose na saobraćaj, lokaciju i komunikacije komunikacijskog servisa zasnovanog na Internetu, mora biti obavještena država članica u kojoj se pronađe presretnuto osoba (u ovom slučaju Njemačka). Nadležni organ te države članice tada ima ovlašćenje da ukaže da se takvo presretanje telekomunikacija ne može izvršiti ili da se mora prekinuti ako se ne može odobriti u sličnom domaćem slučaju. Ove obaveze i ovlašćenja imaju za cilj ne samo da obezbjede poštovanje suvereniteta države članice o kojoj je obavještena, već i da zaštite prava subjekata podataka. U kontekstu krivičnog postupka koji je pokrenut protiv lica osumnjičenog za krivična d‌jela, sudija  mora isključiti dokaze ako lice o kome se radi nije u stanju da iznese svoja zapažanja o njima i oni su pogodni da pretežito utiču na ocjenu činjenice“.

Veliko vijeće ESP je jasno definisalo da prodiranje terminalnih uređaja, čiji je cilj izvlačenje podataka o saobraćaju, lokaciji i sadržaju razgovora koje obavlja komunikacioni servis zasnovan na Internetu, predstavlja „presretanje telekomunikacija“.

– Sud EU uspostavlja dublju zaštitu ovih prava jer, tumačeći član 14(7) Direktive, nameće nacionalnom sudiji krivičnim da, u okviru krivičnog postupka pokrenutog protiv lica osumnjičenog za krivična djela, ne smatra dobijene informacije kao dokaz, ako osumnjičenom i njegovoj odbrani nije data mogućnost da se za ovu informaciju efikasno odbrani ili efikasno iznese svoja zapažanja, koja bitno utiče na ocjenu činjenica – navodi pomenuti portal.